Malaria en Inentingen – vaccinaties

Moet ik malariapillen slikken en heb ik inentingen nodig?

MALARIA

In haast alle safari-gebieden in Afrika dient u malariatabletten te slikken. Malarone of Lariam zijn de meest gangbare. Dat geldt zeker voor Tanzania, Zambia en Botswana. En ook voor het Kruger Park in Zuid-Afrika.
Een aangename uitzondering op die regel vormen de Zuid-Afrikaanse wildparken ten noordwesten van Johannesburg: Pilanesberg en Madikwe. Ook in het zuiden, nabij de stad Port Elizabeth bevinden zich enkele parken die malariavrij zijn.

Malariagebieden

Zuid-Afrika
Voor Zuid-Afrika geldt dat enkel in het oostelijk deel, inclusief het Krugerpark, malaria voor komt, vooral van september tot en met mei. We raden u sterk aan om malariatabletten te gebruiken. Ook anti-muggenmaatregelen zijn belangrijk in dit deel van Zuid-Afrika. Wij wijzen u met plezier nogmaals op het bestaan van enkele prachtige Wildparken in malariavrije gebieden.
In Botswana, Kenia, Mozambique, Namibië, Tanzania, Zambia en Zimbabwe komt malaria voor, in diverse varianten. We raden u sterk aan om malariatabletten te gebruiken. Anti-muggenmaatregelen zijn hier evenzeer belangrijk en zullen uw safari en verblijf veraangenamen.

Malariapreventie

Malariamuggen steken voornamelijk ‘s avonds, ‘s nachts en in de vroege ochtend. De kans op malaria wordt verminderd door sokken te dragen en kleding met lange mouwen en broekspijpen. Ook een insectenwerend middel met DEET is aan te raden, evenals het gebruik van een klamboe. Bij koorts tijdens of na verblijf in een malariagebied is het belangrijk om binnen 24 uur een arts te bezoeken.

Malariatabletten

Gebruik van malarone.
U begint de dag voordat u in het malariagebied aankomt met één tablet waar 250 milligram atovaquon en 100 mg proguanil in zit. Daarna neemt u één tablet malarone per dag. Het medicijn wordt het best opgenomen bij een vetrijke maaltijd.
U moet malarone gebruiken tot minimaal 7 dagen nadat u het malariagebied verlaten hebt. Voor kinderen <40 kg is er Malarone Junior; de dosering is afhankelijk van het gewicht.
Gebruik van lariam.
U begint 3 weken voordat u in het malariagebied aankomt, met één tablet van 250 milligram lariam per week. Dit is ook om eventuele bijwerkingen te ontdekken, u kunt dan voor vertrek nog overstappen op een ander middel. Het is ook mogelijk om 10 dagen voor vertrek nog te beginnen met lariam, u hebt dan wel meer kans op bijwerkingen. U moet lariam gebruiken tot minimaal 4 weken nadat u het malariagebied hebt verlaten.
Gebruiksgemak van lariam en malarone.
Lariam heeft als voordeel dat u het maar één keer per week hoeft te nemen. Het is minder ernstig als u een tablet vergeet en een dag later neemt, omdat het nog lang in het bloed blijft en dus nog enige bescherming biedt. Bij malarone moet u elke dag een tablet nemen en hebt u daarom meer kans dat u een tablet vergeet. En áls u er een vergeet te nemen bent u snel kwetsbaar voor de malariaparasiet omdat de malarone snel uit het bloed verdwijnt. Nadeel van lariam is wel dat u het lang van te voren en nog vier weken na uw vertrek uit het malariagebied moet gebruiken. Malarone gebruikt u vanaf de dag voordat u aankomt in het malariagebied tot 7 dagen nadat u het verlaten hebt.

Persoonlijk malaria advies belangrijk

U moet u altijd persoonlijk laten adviseren over maatregelen tegen malaria, omdat de keuze van het anti-malariamiddel van uw persoonlijke omstandigheden afhangt, zoals uw gezondheid, verblijfsduur in het betreffende gebied en andere factoren.

***

INENTINGEN – VACCINATIES

Tevens dient u enkele vaccinaties te nemen, veelal tegen DTP – Hepatitis A – Gele Koorts.

Vaccinaties -welke bescherming-voor welke periode- wanneer te nemen

DTP-inenting
De DTP inenting geeft een bescherming die tien jaar duurt. DTP inentingen kunnen last-minute gegeven worden, maar beter is om één tot twee weken voor je reis je vaccinaties te halen.
Inenting tegen hepatitis A
Een inenting tegen hepatitis A geeft één tot drie jaar bescherming (afhankelijk van het merk vaccin). Als de inenting herhaald wordt, geeft dat een bescherming van 30 tot 40 jaar. De inentingen kunnen ook last-minute gegeven worden, maar het beste is om minimaal twee weken voor vertrek je inenting te halen.
BMR-vaccinatie
De BMR inenting geeft waarschijnlijk een levenslange bescherming. Je kunt de BMR vaccinatie het beste minimaal twee weken voor vertrek halen.
Inenting tegen gele koorts
De inenting tegen gele koorts geeft in de meeste gevallen een levenslange bescherming. Deze vaccinatie kun je het beste minimaal tien dagen voor vertrek halen.

Verplichte vaccinaties

Kenia
Vaccinatie tegen gele koorts is voor Kenia alleen verplicht als je in de zeven dagen voordat je Kenia binnenkomt in een gele koorts land bent geweest.
Botswana
Vaccinatie tegen gele koorts is voor Botswana alleen verplicht als je in de zeven dagen voordat je Botswana binnenkomt in een gele koorts land bent geweest. Dit geldt ook als je alleen een overstap hebt gemaakt op het vliegveld van een gele koorts land.
Namibië – Tanzania – Zambia – Zimbabwe – Zuid-Afrika
Vaccinatie tegen gele koorts is voor Namibië, Tanzania, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika alleen verplicht als je in de zeven dagen voordat je Namibië binnenkomt in een gele koorts land bent geweest. Dit geldt ook als je een overstap hebt gemaakt en langer dan 12 uur in het betreffende gele koorts land bent geweest.

Aanbevolen vaccinaties

Botswana – Namibië – Zimbabwe
Ongeacht verblijfsduur worden de volgende vaccinaties voor Botswana, Namibië en Zimbabwe aangeraden: vaccinatie tegen DTP (difterie, tetanus en polio) en vaccinatie tegen hepatitis A (besmettelijke geelzucht).
Kenia en Tanzania
Ongeacht verblijfsduur worden de volgende vaccinaties voor Kenia en Tanzania aangeraden: vaccinatie tegen DTP (difterie, tetanus en polio) en vaccinatie tegen hepatitis A (besmettelijke geelzucht) alsmede een gele koorts inenting.
Zambia
Ongeacht verblijfsduur worden de volgende vaccinaties voor Zambia aangeraden: vaccinatie tegen DTP (difterie, tetanus en polio) en vaccinatie tegen hepatitis A (besmettelijke geelzucht). De gele koorts inenting wordt alleen aanbevolen voor de North-Western en Western provincies.
Zuid-Afrika
Ongeacht verblijfsduur worden de volgende vaccinaties voor Zuid-Afrika aangeraden: vaccinatie tegen DTP (difterie, tetanus en polio) en vaccinatie tegen hepatitis A> (besmettelijke geelzucht), maar tegen hepatitis A alleen als je onder primitieve omstandigheden reist.

Voor alle bovengenoemde landen geldt dat als u géén mazelen of een vaccinatie tegen mazelen heeft gehad, een BMR inenting wordt aanbevolen.

In dit uitgebreide overzicht heb ik met name gebruik gemaakt van de zeer verhelderende toelichting van de website vaccinatiesopreis.nl. Daar kunt u ook een afspraak maken om uw inentingen te gaan halen of desgewenst bij u thuis te laten toedienen.

Enkele vragen en antwoorden

V: Welke reisvaccinatie(s) heb ik nodig voor mijn reis/vakantie?
A: Op de website www.vaccinatieopreis.nl vindt u onder vaccinaties per land informatie over welke vaccinaties en inentingen worden aanbevolen. Dit is een algemeen advies. Welke reisvaccinaties u uiteindelijk nodig hebt, hangt af van uw persoonlijke gezondheid, vaccinaties die u eerder hebt gekregen en aard van het bezoek aan het land. Ook spelen de accommodatie en uw activiteiten tijdens uw reis een rol in het advies. Daarom is het belangrijk om voor de afspraak uw reisadvies en gezondheidsverklaring in te vullen. Tijdens een afspraak bespreekt de vaccinatie deskundige met u persoonlijk welke reisvaccinaties u nodig hebt.

V: Wanneer moet ik mij laten vaccineren?
A: Hoe eerder u zich laat vaccineren, hoe beter u beschermd bent tijdens uw reis. Maak daarom bij voorkeur 4 tot 6 weken voor uw vertrek uw afspraak bij een van onze vestigingen. Reisvaccinaties hebben een lange beschermingsduur, soms wel tot 35 jaar en Sommige vaccinaties kunnen ook kort voor vertrek nog worden gegeven.
Voor gewone vakanties van een paar weken is het verstandig om minimaal twee weken van tevoren te komen. Voor landen waar alleen een Hepatitis A- of DTP-vaccinatie wordt aanbevolen is het ook nog zinvol om nog korter voordat je weggaat langs te komen. Als u langer dan drie maanden gaat reizen kunt u het beste minimaal een half jaar van tevoren langs komen.

V: Ik ga over een paar dagen al op reis, is het nog zinvol om inentingen te nemen?
A: Jazeker, het is altijd de moeite waard om toch een afspraak te maken. De DTP- en de Hepatitis A-inentingen, die voor bijna alle landen worden aanbevolen, zijn nog zinvol tot op de dag van vertrek.

V: Krijg ik alle reisvaccinaties tegelijk?
A: Al tijdens het eerste consult krijgt u vaccinaties. Bijna alle vaccinaties kunnen op hetzelfde moment gegeven worden. Sommige vaccinaties worden in een serie van 2 of 3 prikken gegeven. Voor die vaccinaties moet u meerdere afspraken maken. Wij maken deze vervolgafspraken tijdens het consult, neem daarom uw agenda mee naar de afspraak.

V: Heeft mijn kind ook reisvaccinaties nodig?
A: Binnen het Rijksvaccinatieprogramma krijgen kinderen niet tegen alle ziekten vaccinaties. Bijvoorbeeld niet tegen Hepatitis A en buiktyfus. Daarom worden ook kinderen soms gevaccineerd voor een reis naar het buitenland.

V: Hoe lang blijf ik beschermd na een reisvaccinatie?
A: De beschermingsduur is niet voor alle vaccinaties gelijk.
DTP: 10 jaar bescherming;
Hepatitis A: 1 jaar na de 1e prik , en na de 2e prik (herhalingsprik) 35 jaar;
Hepatitis B: na 3 inentingen minimaal 35 jaar maar hoogstwaarschijnlijk levenslange bescherming;
Buiktyfus: 3 jaar bescherming;
Gele koorts: levenslang bescherming.

V: Is het nodig om malariapillen te gebruiken?
A: Of het nodig is om malariapillen te gebruiken, en zo ja welke, hangt af van het land of de landen die u gaat bezoeken en hoe lang uw reis duurt. Tijdens uw afspraak geeft de vaccinatie deskundige u hierover een persoonlijk advies.

V: Kan ik ook voor iemand anders een recept krijgen?
A: Nee, iedereen moet hiervoor persoonlijk een afspraak maken.

V: Wanneer moet ik beginnen met het innemen van de malariapillen?
A: Dat is afhankelijk van welk malariamiddel u gaat gebruiken . Vaak kunt u kort voor vertrek beginnen met het slikken van malariapillen.

V: Ik heb koorts . Kan ik mij laten vaccineren?
A: Bij koorts is het niet verstandig om u te laten vaccineren. U kunt beter de afspraak verzetten.

V: Ik gebruik antibiotica. Kan ik mij laten vaccineren?
A: Dat hangt af van de reden waarom u antibiotica gebruikt. Als u een acute infectieziekte heeft is het beter om de vaccinatie uit te stellen.

V: Ik heb een aandoening en ik gebruik medicijnen. Kan ik mij laten vaccineren?
A: Dat hangt af van de aard van uw aandoening en van welke medicijnen u gebruikt. Tijdens uw afspraak geeft de vaccinatie verpleegkundige in samenspraak met een van onze vaccinatie deskundigen u een persoonlijk advies.

V: Word ik ziek van de vaccinaties?
A: Alle vaccins kunnen bijwerkingen geven maar de meeste mensen ondervinden weinig of geen klachten van de vaccinaties.

Nadere toelichting op de diverse vaccinaties

DTP – Difterie-Tetanus-Polio

Een DTP vaccinatie geeft na één inenting een beschermingsduur van tien jaar. Het is een veilig vaccin. Bijwerkingen zijn soms wat pijn op de injectieplaats en hoofdpijn en in zeldzame gevallen verhoging die één tot twee dagen kan duren.
Je kunt de DTP vaccinatie het beste het minimaal één tot twee weken voor je gaat reizen halen, maar het DTP vaccin kan ook last-minute, zelfs tot op de dag van vertrek, gegeven worden. Omdat je als kind het DTP vaccin al hebt gehad heb je binnen een paar dagen bescherming opgebouwd.

Difterie

Difterie is een ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Het komt in Westerse landen vrijwel niet meer voor, maar in sommige ontwikkelingslanden nog wel. In de jaren negentig was er een epidemie in de voormalige Oostblok-landen, doordat de vaccinatiecampagnes niet meer goed werden uitgevoerd na de ineenstorting van de Sovjet-Unie. De ziekte wordt overgebracht via hoesten. Verschijnselen zijn koorts, keelpijn en hangerigheid. Soms ontstaan er vliezen in de keel waardoor iemand zelfs kan stikken.

Tetanus

Tetanus, ook wel “kaakklem” genoemd, wordt veroorzaakt door een bacterie die vooral in aarde en straatvuil zit. De ziekte is altijd dodelijk zonder behandeling. Symptomen zijn stijfheid in de buurt van de geïnfecteerde wondjes en spierkrampen, vaak ook in de kaakspieren, vandaar de naam kaakklem. De bacterie komt in alle landen voor, ook in Nederland.
De injectie die je soms bij de huisarts of op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis krijgt als je een wondje hebt gehad is het tetanusvaccin. Als je gevaccineerd bent hoef je in de 10 jaar erna geen injectie meer tegen tetanus. Als je gevaccineerd bent voor DTP voorkom je dat je in het buitenland een injectie voor tetanus krijgt als je een wondje oploopt.

Polio

Polio is een virusziekte die van ontlasting naar de mond en soms ook via hoesten wordt overgebracht. Het heet ook wel kinderverlamming, hoewel de meeste mensen die besmet zijn met het poliovirus nauwelijks iets van de ziekte merken. Polio komt nog steeds voor in Afrika, Zuid-Amerika en Azië. Om polio te voorkomen is goede hygiëne belangrijk: dus handen wassen na toiletbezoek en voor het eten. Dit is belangrijk omdat ook andere ziekten op deze manier worden overgedragen.
Om difterie te voorkomen moet je zorgen dat je zo weinig mogelijk aangehoest wordt.

***

Hepatitis A

Een Hepatitis A vaccinatie wordt aanbevolen voor vrijwel alle landen, behalve West-Europa, Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland en Australië. De aanbeveling geldt dus ook voor Turkije en Oost-Europa.

Hepatitis A is een leverontsteking die wordt veroorzaakt door een virus. De ziekte wordt overgebracht door slechte hygiëne: iemand die besmet is scheidt het virus via de ontlasting uit en zo kan het hepatitis A virus bijvoorbeeld via de ongewassen handen van een hotelkok in het voedsel van de argeloze reiziger terechtkomen. Omdat wij in het Westen uitstekende sanitaire voorzieningen hebben, komt hepatitis A hier vrijwel niet meer voor. Daardoor hebben wij geen antistoffen opgebouwd tegen de ziekte.

Verschijnselen van Hepatitis A

Iemand die besmet is met het hepatitis A virus, krijgt na ongeveer een maand griepachtige verschijnselen, voelt zich ziek, moet in bed blijven, krijgt hoofdpijn, heeft geen zin meer in eten en krijgt pijn in de leverstreek, soms na enkele dagen gevolgd door geelzucht. De verschijnselen duren een paar weken, maar vaak is er nog een maanden durende extreme moeheid, vergelijkbaar met de ziekte van Pfeiffer. Mensen van boven de 50 hebben zelfs een kleine kans om te overlijden aan Hepatitis A.

De Hepatitis A inenting

Het Hepatitis A vaccin is zeer veilig. Bijwerkingen van de Hepatitis A inenting zijn soms wat pijn op de injectieplaats en hoofdpijn.

Hoe lang van te voren moet je een Hepatitis A inenting halen?

Je moet je bij voorkeur minimaal twee weken van te voren voor hepatitis A laten vaccineren, maar zelfs als je het op de dag van vertrek krijgt is het nog zinvol.

Beschermingsduur Hepatitis A inenting

De beschermingsduur is afhankelijk van het merk vaccin: voor Havrix en Epaxal één jaar, voor Avaxim drie jaar. Als je de Hepatitis A injectie na zes tot twaalf maanden herhaalt, ben je 30-40 jaar beschermd. De bescherming is ook 30-40 jaar als je jaren na de eerste Hepatitis A inenting je tweede haalt.

***

BMR – Bof-Mazelen-Rode Hond

De BMR inenting wordt hoofdzakelijk aangeraden in de meeste landen in Afrika, het Midden-Oosten en Zuid- en Zuidoost Azië.

Iedereen die naar een land gaat waar de BMR inenting aanbevolen wordt en die vóór 1975 geboren is. Je hoeft de BMR inenting niet als je weet dat je ooit de ziekte mazelen, de BMR prik of een aparte mazelen vaccinatie hebt gehad. Mensen geboren tussen 1965 en 1975 komen vaak in aanmerking voor de BMR prik. Als je na 1974 geboren bent heb je bijna altijd de BMR vaccinatie via het rijksvaccinatieprogramma gehad en hoef je de BMR inenting niet. Als je voor 1965 geboren bent heb je meestal de ziekte mazelen gehad en hoef je de BMR vaccinatie in dat geval ook niet.

Iedereen die naar een land gaat waar de BMR inenting aanbevolen wordt en de BMR inenting nog nooit heeft gehad. Kinderen jonger dan 14 maanden bijvoorbeeld. Kinderen van zes maanden of jonger hoeven geen BMR prik, omdat ze nog beschermd worden door antistoffen die ze van hun moeder hebben meegekregen.
De BMR vaccinatie wordt niet aanbevolen voor de Verenigde Staten, maar soms, als je er langer verblijft voor stage of studie, stelt men het verplicht om de BMR vaccinatie alsnog te halen, vaak zelfs twee keer. Soms kun je ook met het bepalen van antistoffen volstaan.

De BMR inenting

BMR staat voor bof, mazelen en rode hond. Voor reizen gaat het alleen om de mazelen. Mazelen is een veel voorkomende en niet zo onschuldige kinderziekte. In ontwikkelingslanden sterven meer dan honderdduizend kinderen per jaar aan mazelen, vooral in India. Er is in Nederland geen apart vaccin voor mazelen, vandaar dat de BMR vaccinatie gegeven wordt.
Mazelen kwam vroeger veel voor in Nederland, maar sinds het mazelen vaccin in Nederland in het rijksvaccinatieprogramma zit veel minder. De meeste mensen die in 1975 of later geboren zijn, hebben de vaccinatie gehad en hoeven dus voor een reis niet opnieuw ingeënt te worden. De meeste mensen die voor 1965 geboren zijn hebben de mazelen gehad en hoeven de BMR inenting meestal ook niet.
De BMR inenting wordt in Nederland aan kinderen gegeven op de leeftijd van 14 maanden en negen jaar.

Hoe lang van te voren moet je een BMR inenting halen?

Je moet je bij voorkeur minimaal twee weken van te voren tegen mazelen laten vaccineren.

Beschermingsduur BMR vaccinatie

De beschermingsduur is voor mazelen en rodehond waarschijnlijk levenslang na één injectie. Voor bof is niet duidelijk hoelang je beschermd bent.
Kinderen die voor een reis de BMR inenting krijgen moeten hun vaccinatieschema gewoon afmaken.

***

Gele Koorts

Gele koorts komt alleen voor in Zuid-Amerika, Afrika, Panama en op de Caribische eilanden Trinidad en Tobago.

Gele koorts inenting verplicht

Voor sommige landen is een gele koorts vaccinatie verplicht -de paarsgekleurde landen. Dit houdt in dat je minimaal tien dagen voordat je het land binnenkomt tegen gele koorts gevaccineerd moet zijn, anders kom je het land niet in of kan men eisen dat je een aantal dagen in quarantaine gaat of dat je je aan de grens alsnog laat inenten.
In veel landen wordt de gele koorts inenting alleen verplicht gesteld als je reist via een land waar gele koorts voorkomt

Gele koorts vaccinatie aanbevolen

Naast de landen die de gele koorts vaccinatie verplicht stellen, zijn er ook landen waar het wordt aanbevolen -de rozegekleurde landen. Dat wil zeggen dat het verstandig is om je te laten inenten tegen gele koorts, maar je krijgt aan de grens geen problemen als je niet bent ingeënt.

Het gele koorts vaccin

Je krijgt éénmaal een vaccin toegediend waarna je levenslang beschermd bent. Er zijn mensen voor wie de gele koorts vaccinatie niet levenslang beschermt, onder andere als je zwanger bent wanneer je het vaccin krijgt of wanneer je hiv hebt. Als je naar een land gaat waar vaccinatie verplicht is moet je minimaal tien dagen van te voren je inenting hebben gehad.
Het gele koorts vaccin kan wat meer bijwerkingen geven dan andere vaccins. Dit komt doordat het een vaccin is dat levende verzwakte virusdeeltjes bevat. Ouderen (> 60 jaar) hebben meer kans op ernstigere bijwerkingen van dit vaccin omdat naar mate de leeftijd vordert de kracht van het immuunsysteem iets afneemt. Bij hen moet individueel bepaald worden of ze het vaccin mogen krijgen.
Ook wanneer je zwanger bent moet worden afgewogen of het verstandig is het gele koorts vaccin te krijgen of dat de reis beter kan worden uitgesteld. Mensen die allergisch zijn voor kippeneiwit kunnen het gele koorts vaccin in principe niet gebruiken, hoewel er soms een proefdosis gegeven kan worden.

De ziekte

Gele koorts wordt veroorzaakt door een virus dat door muggen wordt overgebracht. De muggen steken overdag.
Drie tot zes dagen nadat je bent geïnfecteerd met het gele koorts virus krijg je koorts, spierpijn, hoofdpijn, koude rillingen, last van misselijkheid en braken. Deze fase van de ziekte duurt drie tot vier dagen. In 15% van de gevallen kan gele koorts een ernstig beloop krijgen. De symptomen van gele koorts zijn dan: opnieuw koorts, geelzucht, buikpijn, braken en bloedingen. De helft van de patiënten bij wie de ziekte ernstig verloopt overlijdt eraan.

Gele koorts: wat kun je er aan doen?

Naast dat je een vaccinatie kunt nemen tegen gele koorts kun je nog andere maatregelen nemen om te voorkomen dat je gele koorts krijgt door te zorgen dat je zo weinig mogelijk wordt gestoken. De gele koorts mug steekt voornamelijk overdag.
Bedek je huid zoveel mogelijk (draag lange mouwen, lange broekspijpen en sokken), hoewel dit in de tropen niet altijd praktisch is.
Smeer onbedekte huid in met een antimuggenmiddel waar DEET in zit.